Eendag is eendag / One day for sure

Eendag is eendag

Eendag gaan ek jou nog afskud
soos 'n perd sy inbreker
of soos bloed van hande,
of soos 'n verantwoordelikheid,
of 'n ou tradisie, 'n superstisie,
of watter ander derglike dekselse ding
waarvan 'n mens jouself van kan afstroop,
jouself van kan afwas, van kan detoks,
kan opkots, uitkots, wegtos.
Eendag gaan ek dit nog regkry
om myself los te skud van jou,
myself los te wringel uit die doringbos,
myself—en my hart—te bevry.

Eendag is eendag. Maar nie vandag nie.

One day for sure

One day I will yet shake you off
like a horse it's trainer
or like blood from hands
or like a responsibility
or an old tradition, a superstition
or whatever other such damned thing
one can strip oneself off of, 
one can wash oneself clean of, one can detox of,
one can vomit up, puke out, toss away.
One day I will yet succeed
in shaking myself loose of you,
in wriggling myself free from the bramble bush,
in freeing myself—and my heart—from you.

One day for sure. But not today.

... Sanko Lewis

Die vergenoegde digter

die vergenoegde digter
sit sy veerpen neer
gooi 'n sakdoek oor sy tikmasjien
maak die woordverwerker toe
en klik op YouTube

die vergenoegde digter
se hart het nie meer pleisters nie
die littekens is vaag en vergete
sy maag is vol, sy keel is klam
hy het vrede met sy gewete

die vergenoegde digter
is oud, getroud, sy tollie krom

die vergenoegde digter
se hart is lou, se siel is stom.


... Sanko Lewis

allermins / after all

allermins

dit is, allermins, hoe die lewe is.
mense sterf. daagliks. alleen of in groepe.
maar vir ons sterflikes
is daar geen aardskuddings,
is daar geen sonsverduisterings nie.
die blou tol draai voort.
die geel gloeilamp skyn aan.
sonder wankeling.
sonder flikkering.
sonder simpatie.
sonder nabetragting oor die sterflikheid
van die kortstondige sterflikes.
want dit is, allermins, hoe dit is.
om te lewe is om te sterwe.
nie Vader Son nóg Moeder Aarde
gee 'n dêm om nie.

maar vir wat dit werd is, my geliefde,
ek gaan jou mis.

after all

this is, after all, how life is.
people die. daily. alone or in groups.
but for us mortals
there are no earthquakes,
there are no eclipses.
the blue top continues to spin.
the yellow lamp continues to shine.
without wobbling.
without flickering.
without sympathy.
without musing over the mortality
of us momentary mortals.
because this is, after all, how it is.
to live is to die.
neither Father Sun nor Mother Earth
gives a damn.

but for what it is worth, my beloved,
i will miss you.  

... Sanko Lewis

gun g'n

Jy draai jouself op my soos 'n rug
soos 'n koue skouer gun jy my g'n
huilplek nie, g'n troosplek teen jou bors nie.

Jy lees my e-posse, kyk na my tekse
maar gun g'n repliek nie, wys geen verlange
of verdriet nie.

Het jy my dan nie op 'n tyd lief gehad nie?
Of het ek jou koulikheid misgis vir oulikheid?
My mistake.



... Sanko Lewis

A Bridge's Lamentation

One would be tempted to think the purpose of a bridge quite obvious, would one not? To connect the unsurpassable; to link the estranged; to make a way where there seems none between points, events, circumstances. The whole reason for a bridge’s construction is to provide an alternative means; to give an opportunity where none exist or supply a better way if the former is too difficult; to provide a solution. And even if one has no need of any particular bridge, even if one need not journey from one’s current A to whichever B that particular bridge provides a means to, still the bridge ought to stand as a reminder for all life’s bridges, ought to symbolize the hope which every bridge is a symbol for. To make such assumptions, to come to these conclusions, seems obvious—even natural—do they not? Obvious. Natural.

Then why do they jump?


... Sanko Lewis

'n Poësie-les

Ons is tans besig met die skryf van gedigte in die skryfkunsklas wat ek aanbied. Die opdrag vir vandag se klas was om 'n gedig te skryf na aanleiding van die tema "Beautiful Death". Gedurende 'n breinskrum het twee woorde navore gekom, "sacred" na aanleiding van "beautiful" en "tragic" na aanleiding van "death".

My wenke vir die skryf van gedigte sluit in om abstrakte stellinge (soos "sacred" en "tragic") konkreet te maak deur die gebruik van beelde en metafore, en om met gevoel te kommunikeer.

"Give me concrete examples of something sacred and of something tragic," vra ek.

"A mother's love," antwoord een student.

"Good. Now give me an example of something tragic."

"Cancer," antwoord 'n ander student.

"That's a good image: a mother's heartache over her child dying of cancer. However, cancer is still very abstract--how can we make it even more emotive? How can we make a more visceral image?"

In plaas daarvan dat die studente met meer konkrete beelde en metafore vorendag kom, gee hulle net meer sinonieme vir pyn en ongemak. Een student stel tandpyn voor. "Tooth ache is as terrible as cancer?" vra ek retories.

Uiteindelik besluit ek om self beelde te skryf as voorbeeld van hoe om die tragedie van 'n kind wat aan kanker sterf en 'n moeder se verdriet te illustreer. "Cancer can be personified as a monster of some kind," is my voorstel, "some terrible creature ripping apart a child -- and imagine the mother helpless to protect her child against such a monster."

Hier volg my kort gediggie.

Cancer

A hyena
      eating a child from the inside out
A mother
      cradling an inverted corpse

Hulle huiswerk vir volgende week se klas is om 'n vers te skryf oor die tema "Triumph / Victory". My instruksie aan hulle was dat die gedig op 'n pertinente wyse die gevoel van triomfantlikheid moet kommunikeer, soos my gedig hierbo die afgryslikheid van 'n kind wat aan kanker sterf kommunikeer.

Waarom maak jy dit nie ook 'n persoonlike uitdaging nie? Skryf 'n gedig oor "triomf", en as jy konstruktiewe terugvoer wil hê, deel dit gerus met my.




... Sanko Lewis

Wat om met 'n geheim te doen / What to Do With a Secret

Wat om met 'n geheim te doen

Wanneer jy die albatros
(swaar soos 'n siekte)
nie langer wil dra nie,
soek, met 'n sielsoeke, na 'n boom.

Dit moet 'n gróót boom wees:
'n skaduwee van daardie éérste boom
van kennis van goed en van kwaad;
'n boom wat die gewig van 'n geheim
tot ná die derde en die vierde geslag kan dra.

'n Kremetart sal deug
of 'n ou plaasbloekom
of 'n akkerboom
wat vir generasies
lank kan swyg.

Wanneer jy die régte ene vind,
soek vir 'n leë houtkappernes
(of as dit moet, maak self 'n gat
met waarheid en flymskerpwoorde)
en vou jou hande buis daarom.

En dan, soos die ou Sjinese
wat wel bekend was met allerlei rituele,
fluister jou geheim die holte binne

en vinnig—voor die vlugtige ding kan vlug!—
smeer die gat haastig toe met modder
en seël dit met 'n soen.

Dis wat jy met 'n geheim moet doen.

Óf, belei dit. Op eie risiko.

What to Do With a Secret

When you don't want to carry the albatross
(heavy like an illness) any longer,
search, with a soul search, for a tree.

It must be a big tree:
a shadow of that first tree
of knowledge of good and of evil;
a tree that can carry the weight of a secret
until after the third and the forth generation.

A baobab will do
or an old farm eucalyptus
or an oak
that can keep quiet
for generations.

When you find the right one,
search for an abandoned woodpecker's nest
(or if need be, make a hole yourself
with truth and sharp words)
and fold your hands around it.

Then, like the ancient Chinese
who were well versed in all types of rituals,
whisper your secret into the hole

and quickly—before the volatile thing can flee!—
cover it hastily with mud
and seal it with a kiss.

That's what you should do with a secret.

Or, confess it.
At your own risk. 

’n sms in perspektief

die heelal ʼn balkon
die buitelig ʼn son
die motte is planete
die muggies is komete

daai geitjie ʼn gravitasiekolk
en jou sms: ʼn dolk
met gelaktiese gevolge:
aan kosmiese wonde
bloei my siel leeg

ek is geweeg: te lig gevind?
hoe is jy van die liefde ontblind?

ligjare ver sterf ek—
sedert die Grootknal al
is ek aan die vrek,
nes die ganse grote hele heelal—

jou sms kom reeds soos die eerste sonde
en ek sterf soos Christus aan Adam se wonde



... Sanko Lewis

Herfs in Korea

soos opvoustoele waggel geknakte tantes

onder goddelike hoë akkerbome en pluk
met lou eensame hande stowwerige akkers
– slakglad – uit die grond. geen sug of kreun
verklap die weiding nie, want die statige gode
gee; al gee hulle suinig en stadig en afsydig.

winter is oppad. sy hurk soos ’n glibberige padda
agter rusland se berge en hou met wolfteefoë
die moeë tantes dop. haar tong lê afgerol soos
’n kadawer. haar pisnatsnoet stoom. daar is oorlog
in haar wasemde asem.

maar dis die blare wat protesteer. die vurige blare
paradeer soos gouefisanthane; vlamtrosse aap
hardnekkig aan die takke en roep soos shamane
na die son met gekreukelde, geverfde gesigte.
protes tot die dood.

korea is moeg. moeër as die tantes. moeër as die akkers.
moeër as haar verkragte oewers, tot drekklei
en strontsand getrap deur japanese, sjinese, russe,
mongoliërs, jagse amerikaners, arm suid-oos asiërs
wellustig vir die tantes se rys en akkerbredies.


... Sanko Lewis

Blom

Vryvertaal uit Koreaans vanaf 'n gedig deur Kim So-yeop


My liefling!
Jy's nie 'n man nie.
My liefling!
Ek is nie 'n vrou nie:
Nie man of vrou nie, maar mense.

Die oggenddou was sewekeer
die kiem van ons liefde –
laat 'n naamlose saad:

Ek wil jou tuin heen gaan
en in besonderse bloeisels blom.



... Sanko Lewis

ons loop trots

Hierdie voetslaanpad is nie geplafei nie,
die duike is nie opgevul en die hewels nie plat gefyl nie:
inderdaad, dié pad is nie vir 'n koning voorberei nie,
dis 'n wandelpad: vir diere en gepeupel,
vir gewone hardwerkende gewemel, soos ons—

maar my liefling, fok die koninklikes: ons loop die pad
met ons eie voete—ons trap ons lewens oop, tree vir fokken
tree, self: as ek val help jy my op, as jy moeg is abba ek jou
en af en toe rus ons teen 'n skurwe krans en skep
ons asems met bakhande uit 'n spruit tot lafenis—

ons loop die pad begrafnis toe self: elke oopgebarsde blaas,
elke rou gevalde knie, elke litteken, elke blek, elke traan
is 'n merk dat ons geleef het—dra jou medaljes soos 'n veteraan:
trots en voorbarig! want, my vriend, dit is welverdiend.


... Sanko Lewis

ek het ook op 'n tyd 'n moeder gehad / Once Upon a Time I Had Also Had a Mother

Ek het ook op 'n tyd 'n moeder gehad

ek het ook
op 'n tyd  
lank gelede
toe wolke nog diere en skepe was
'n moeder gehad

'n ma

'n mamma

wat soos 'n god
my lank lank gelede
gesoog en versorg en verknog het
wat in my die potensiaal gesien het
wat slegs God en moeders kan sien
wat die eerste vrou in my lewe was
die templaat vir al wat vrou is
van Eva tot nou is

ek het ook op 'n tyd 'n moeder gehad

en soos alle moeders het sy ook
onder jou koue lem beland
jou rypvingers het haar om die keel gegryp
en God het staan en toekyk
want dis die lot van alle moeders
dat hulle kinders kan onderskei
tussen God en mens
tussen Hom en klei

op 'n tyd het ek ook 'n God gehad
soos 'n moeder

Once Upon a Time I Had Also Had a Mother

I had also had
once upon a time
long ago
when clouds were still animals and ships
a mother

a mom

a mommy

who like a god
long long ago
nursed and cared for and pampered me
who saw in me the potential
that only God and mothers can see
who was the first woman in my life
the template for all that a woman can be
from Eve till now

I had also had a mother once upon a time 

and like all mothers she had also
come under your cold knife
your frigid fingers had her by the throat
and God was just looking on
because this is the fate of all mothers
so that their children can discern
between God and man
between Him and clay

once upon a time I also had a God
like a mother

... Sanko Lewis

Onkundige sonnet

ek weet nie hoe vrouens se koppe werk nie
of mans se koppe of kinders s'n nie
ek weet nie eens hoe myne werk nie:
hoe die sappies veronderstel is om te prut
en die vonkies veronderstel is om te spat
en al daardie draadjies en takkies en padjies
maak dat ek kan dink en misdink nie

ek verstaan nie die lewe se meganismes nie:
die kleppe en pype en buise en ratte nie
en hoe alles roteer en inmekaar pas nie

en, ag fok, die liefde verstaan ek regtig nie:
hoe 'n katmens 'n hondmens lief kan hê
of 'n ingenieur 'n digter inspireer nie

halfpad deur my lewe en ek verstaan nie eens 'n sonnet nie



... Sanko Lewis

sedert dinsdag

die son kom op
die son gaan onder
die dag is blou
my hart is donker

sedert dinsdag reeds ignoreer jy my
jy bel nie na my huisfoon of my sel nie
jy los geen boodskappe, nie stem of teks nie,
my e-pos se inlaai is vol gemorspos
(alle pos wat nie jou pos is nie is mos)

die son gaan onder
die maan is donker
die son kom op
my hart is blou

die son is op
my hart is rou
die son gaan onder
sonder jou


... Sanko Lewis

vir alles is daar 'n prys

daar is maniere om wraak te neem
daar is metodes om die son se verkoolde hart
seer te maak, om hom terug te kry
vir al die kere wat hy onsimpatiek opgekom het
vir al die kere wat hy sonder meegevoel geskyn het
toe jou eie hart gebrand het van verdriet
en hy jou geheime pyne aan die dag gelê het
sonder empatie ontbloot en gekollig het
daar is werkswyses, daar is strategieë,
om selfs die magtige son te laat les op sê
is daar toorwoorde en donkerpraktyke
sodat hy op daardie dag, wanneer hy sy laaste
sametrekking kry, sy laaste lou walm afskud,
aan jou sal dink, en spyt sal wees
dat hy nie saam gehuil het nie
daar is maniere om jou op die son te wreek
om jou hart op sy laaste oomblik oop te breek
om sy sputterende spastiese lont
met jou eie vingers dood te vryf
is daar maniere om dinge gedoen te kry:
jy moet net die regte gode ken
vir alles is daar 'n prys

... Sanko Lewis

Aan almal wat die ratte geölie hou / To All Who Keep the Gears Greased

Aan almal wat die ratte geölie hou

Ek het die jagters lief,
die gaarders, die slagters, die verbouers,
die bakkers, die grouers, die bouers,
die wewers, die kinderoppassers, die voeders,
die opvoeders, die versorgers, het ek lief.
Almal wat die ratte geölie hou.
Wat hulle hande vuil kry,
wat sweet, wie se voete brand
na 'n lang dag van swoeg,
wie se rûe pyn soos Atlas s'n.
Kom, kom sit en laat ek jou voete was;
kom, kom dat ek jou skouers vryf,
die sweet van jou voorkop met my mou af vee;
kom, dat ek jou growwe hande in myne hou,
jou op die lippe soen soos 'n kammeraad.
Kom, kom sit hier, kom rus,
kom luister hoe ek jou besing—
ek het jou lief.

To All Who Keep the Gears Greased

I love the hunters,
the gatherers, the butchers, the farmers,
the bakers, the diggers, the builders,
the weavers, the child-rearers, the feeders,
the educators, the caretakers—I love them all:

All who keep the gears greased.
All who get their hands dirty,
who sweat, whose feet burn
after a long day of toil,
whose backs ache like that of Atlas. 

Come, come sit and let me wash your feet;
come, come let me rub your shoulders,
wipe the sweat from your brow with my sleeve,
let me kiss you on the lips like a comrade.

Come, come sit here, come rest,
come listen how I serenade you—
I love you. 

... Sanko Lewis

só mooi

jy is vir my baie mooi
mooi soos geboorte
soos die geboorte
van slymvars verimpelde mensies
wat soos paddavissies hul naelstringe
soos stertjies afgooi—nat agter hulle voetoortjies
en nat onder hul oorvoetjies—vreeslik
mooi is jy soos die dood van 'n verimpelde
oumensie wat 'n vol lewe vol verdrukkende
hartseer en slymvarsgeluk—bietjies-bietjies
gewis soos brood en water—gehad het
en met 'n diep sug      die gees gee      en rus—
só, so mooi is jy vir my.


... Sanko Lewis

Storm

hoog,
hoog bo die werwels
van kruin en van krans
stamp hulle kop:
die bulkende takbokke—roetgrys
en op hitte; hulle muskus stoom
in ons neusholtes, kondenseer
op ons hygende tonge, drup
met ons kaal lywe af soos sweet,
soos seks—ploeg met hulle silwer
horings en hulle drygende hoewe
klonte roes grond uit die aarde op;
hulle duik soos branders en die hemel
hou sekondes lank haar asem op—
en dan, die botsing:
die wollerige ramme, asof oorlogskepe,
pletter teen mekaar.      alles.      skud.
die ganse aarde bewe.      hulle pronkende
lywe sidder en vanaf elke regop haar drup
'n stinksoet druppel—skrikwekkend
besield soos testosteroon, spermatozoonverkwik
met lewensvonk—die vrugbare aarde drink,
en word dronk.



... Sanko Lewis

Die pyn van liefde

'n Vryvertaling van 'n ou anonieme Kwakwaka'wakw gedig. 


Vuur stormloop deur my lyf met die pyn wat dit is om jou lief te hê;
pyn stormloop deur my lyf met die vuur van my liefde vir jou;
siekte loop sirkels in my lyf met my liefde vir jou;
pyn soos 'n blaas wat wil oopbars met my liefde vir jou—

Ek onthou steeds wat jy vir my gesê het.
Ek dink aan jou liefde vir my.
Ek word verskeur deur jou liefde vir my.

Waar gaan jy heen my geliefde?
Ek hoor jy gaan weg hiervandaan.
Ek hoor jy gaan my hier agter laat.

My lyf is verlam van verdriet.
Onthou wat ek vir jou gesê het, my lief.
Tot weersiens, my lief, totsiens—


... Sanko Lewis

weersiens

jy draai jou rug op my soos die verlede
en ek, ek gooi my arms om jou bene

          ne me quitte pas, ne me quitte pas
                    ne me quitte pas, ne me quitte pas!

in jou koffer weg gepak, lê die offer
van my hart en die storieboek
wat vertel van die versoeking en die val
van die sondebok en die beloofde land
van slegvroue en van slegter mans
van verraaiers, van 'n tweede kans


... Sanko Lewis

Harteloos

Dit is wel bekend onder liefdeskenners
dat die kennis van liefde die broeikas
van die hart vereis; die wetenskap
van die liefde, soos die navorsers weet,
vereis die laboratorium van die hart;
dis in die akademie van die hart
waar die filosowe die liefde bepeins;
almal weet dit tog, almal is dit eens!

Hoe kan ek dan van die liefde leer,
noudat jy my hart gesteel het?



... Sanko Lewis

Lentetyd

Liefling, dis lentetyd:
laat my aan jou lentebloeisels ruik,
aan jou blommeknoppies knibbel;
kom, nou is immers die geleentyd
om in pas met die seisoen te wees,
laat ons soen, versoen en gelukkig wees!




... Sanko Lewis

Drukkies & Soentjies

sê die pedofiel:
ek't hom 'n guns gedoen
ek't haar bederf
ek't hom op sy tottie gesoen
ek't haar bekkie geverf

sê die grootmenskind:
hy't my opgeneuk
sy lus oor my getrok
my met sy mes gesteuk
my lewe opgefok



... Sanko Lewis

Magnolia

Binnekort gaan die magnoliaknoppe
hulle sluiers soos Oosterse bruide oopgooi
en soos die volmaan maagdelikwit
hulself ontbloot;

—laat elke bruidegom wat 'n oog het sien;
laat elke beminde wat 'n neus het ruik;
laat elke minnaar wat 'n mond het proe—

binnekort is dit magnolia-tyd.

Soon the magnolia buds will
throw their veils to the wind like Oriental brides
and expose themselves
like the full moon, virgin white;

—every bridegroom that has an ear, let him hear;
every beloved that has a nose, let him smell;
every lover that has a mouth, let him taste—

it will be magnolia season soon.

... Sanko Lewis

the poet and his cat
   draped over his shoulder like a river
in the autumn sun sat
waiting for the current of inspiration

and it came
falling like leaves
that the poet saw, but didn't see

the cat concurred
and purred

Vakmanskap / Craftmanship

Vakmanskap

My geliefde vriend,

Ek wil so graag vir jou 'n gedig beeldhou,
maar die klei gly my vingers ongevorm verby,
die beitel skram etsloos teen die marmer wang.

Ek weet goed hoe om 'n vrou se vorm te vou—
my kunstenaarsoog is wel bekend met haar gekruinde lyne,
my skrywerstong ken haar valleie en haar duine.

Maar jy, my vriend, los my woordeloos.
Wie gaan my hierdie vakmanskap leer?
Hoe skryf ek die liefde van 'n mansvriend neer?

Craftsmanship 

My beloved friend,

I so want to sculpt you a poem,
but the clay slips pass my fingers unimpressed,
the chisel ricochets etchless from the marble's cheek.  

I know well how to fold a woman's form—
my artist's eye is well informed with her curved lines,
my writer's tongue knows her dunes and ravines. 

But you, my friend, leaves me speechless.
Who will teach me this craftsmanship?
How do I scribe the love of male companionship?

... Sanko Lewis

Navorsingsmetodiek

Hipoteses is verwoord
Data is ingesamel
Statistieke is opgestel
Gevolgtrekkings is getrek
Teenargumente is vals getoon
Die navorsers is dit eens:
Ek het jou lief.



... Sanko Lewis

'n Geskenkie

in 'n blou kristalflessie
—blou soos 'n sneeu-uiliris—
het ek, met een vinnige nies,
my gees verpak, die bekkie
eers met my duim toegedruk
en toe met die silwerproppie
—versier met silwerblaartjies
en silwerbessies—verseël

'n gees, soos 'n geitjie, sterf maklik
so hou dit warm teen jou bors

maar op jou sterfbed les jou dors
en leef nóg 'n leeftyd onverganglik



... Sanko Lewis

Skande op die strand

die see lig haar Viktoriaanse frok
in rolle en valle om haar bleek enkels op
en kom dans gallop-gallop op ons stoep

vir 'n Viktoriaanse meisie gedra sy haarself
skaamteloos met al die gedans en beenwys
ma is g'n beïndruk dat ons alweer

ons handdoeke moet skuif nie
maar ek en pa en boeta geniet die uitsig
en wolffluit vir die branders


... Sanko Lewis